Geleneksel aile yapısının dönüşüme uğradığı modern toplumlarda çocuk, yalnızca bir birey değil; anlam yüklenen, idealize edilen ve çoğu zaman hayatın merkezine yerleştirilen bir figür hâline gelmiştir. Bu dönüşüm, sosyoloji ve psikoloji literatüründe “tapılan çocuklar” (enfant roi / child-king) metaforuyla açıklanır. Bu yazıda, bu metaforun ortaya çıkışı, toplumsal etkileri ve bireysel gelişim üzerindeki sonuçları ele alınacaktır.
"Çocuklar geleceğe gönderdiğimiz ve asla göremeyeceğimiz mektuplardır." — John W. Whitehead
Tapılan Çocuklar Metaforunun Ortaya Çıkışı
20. yüzyılın ortalarından itibaren çocuk merkezli eğitim anlayışlarının, bireysel özgürlük söylemlerinin ve ebeveynlik pratiklerinin değişmesiyle birlikte çocuklar yalnızca sevilmesi gereken değil, “tapılması” gereken varlıklar hâline gelmiştir. Jean-Claude Kaufmann, modern aileyi çocuğun duygusal ihtiyaçlarını karşılamaya endeksli bir yapıya bürünmüş olarak tanımlar. Bu bağlamda çocuk artık bir proje, bir ideal ya da ebeveynin kendini gerçekleştirme aracı olarak konumlandırılmaktadır.Metaforun Temel Özellikleri
Tapılan çocuklar metaforu, şu eğilimler üzerinden somutlaşır:-
Aşırı Koruma ve Müdahale: Ebeveynler çocukların her adımını kontrol eder, risk almalarını engeller, duygusal ve fiziksel olarak steril bir ortam yaratırlar. Bu durum, çocuğun gerçek yaşamla baş etme becerilerini zayıflatır.
"Çocuklarınızı bugünün dünyası için değil, yarının bilinmezliği için yetiştirin." — Jean Piaget
-
İdealizasyon: Çocuğun hataları görmezden gelinir ya da dış etkenlere bağlanır. Eleştiriye kapalı bireyler yetişir.
-
Ailede Hiyerarşi Tersine Döner: Ebeveynler, çocuğun taleplerini öncelikli kılar; sınırlar silikleşir, çocuk ailenin yönlendiricisi konumuna gelir.
-
Duygusal Yatırım ve Baskı: Çocuğun başarısı ya da mutluluğu, ebeveynin yaşam başarısının bir ölçütü gibi görülür. Bu da çocuğun üzerinde görünmeyen ama yoğun bir baskı oluşturur.
Toplumsal ve Psikolojik Etkiler
Her ne kadar çocuğun birey olarak tanınması, duygusal ihtiyaçlarının dikkate alınması önemli bir gelişme olsa da “tapılma” düzeyine ulaşan yaklaşımlar, hem bireysel gelişimi hem de toplumsal dengeyi olumsuz etkileyebilir. Sağlıklı ebeveynlik, sevgi ile sınır arasında bir denge kurmayı gerektirir.
"Sınırlar, çocuklar için bir kafes değil; bir yön pusulasıdır." — Jesper Juul
Tapılan çocuklar metaforu, modern ebeveynliğin aşırılıklarını anlamak ve dengeyi yeniden kurmak adına önemli bir uyarı niteliğindedir. Ebeveynlerin, çocuklarına duydukları sevgi ve bağlılıkla onları özgür, sorumlu ve sağlıklı bireyler olarak yetiştirme arzusu arasında hassas bir denge gözetmeleri gerekmektedir.
Kitap Önerileri:
-
Jean-Claude Kaufmann – “Tek Başına Anneler”
Modern aile yapısında kadın, çocuk ve ebeveynlik rollerine dair sosyolojik bir çözümleme sunar. Tapılan çocuklar temasını dolaylı biçimde işler. -
Diane Ehrensaft – “Spoiling Childhood: How Well-Meaning Parents Are Giving Children Too Much—But Not What They Need”
Aşırı verici ebeveynliğin çocuk gelişimine zararlarını inceler. Tapılan çocuklar metaforunun psikolojik yönünü ele alır.
Video Önerisi:
“The Collapse of Parenting” – Leonard Sax (Talks at Google)Dr. Sax, ebeveyn-çocuk ilişkilerindeki dönüşümü ele alarak disiplin, otorite ve aşırı özgürlük konularına değinir.
Kaynakça:
-
Kaufmann, J.-C. (2000). Single Women and the Double Standard of Aging. Routledge.
-
Ehrenreich, B., & English, D. (2005). For Her Own Good: Two Centuries of the Experts’ Advice to Women. Anchor Books.
-
Sax, L. (2015). The Collapse of Parenting: How We Hurt Our Kids When We Treat Them Like Grown-Ups. Basic Books.
-
Ehrensaft, D. (1999). Spoiling Childhood. Guilford Press.
-
Furedi, F. (2001). Paranoid Parenting: Why Ignoring the Experts May Be Best for Your Child. Chicago Review Press.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder